De manager als koopman of dominee: wie wint er als er een conflict ontstaat tussen handel en geweten?
 
Nederland staat bekend als een land van koopmannen en dominees. Deze reputatie is in de Gouden Eeuw ontstaan en staat in het buitenland nog stevig overeind. Naast onze ‘Hollandse’ handelsgeest gebruiken we ook ons opgeheven vingertje om andere landen tot de orde te roepen. Gaan de dominee en de koopman in organisaties ook hand in hand? Wie wint er als er een conflict ontstaat tussen geld en idealen?
 
Kostenpost.
Veranderingen binnen organisaties zijn aan de orde van de dag en ze worden uitgevoerd volgens het ‘top-down’ principe. Vele veranderingen worden uitgevoerd om op korte termijn geldelijk gewin te bereiken: kostenbesparingen en/of het vergroten van de winst. Zelden worden de belangen van de medewerkers in ogenschouw genomen, sterker, er zijn nog steeds ondernemingen die hun personeel als een kostenpost beschouwen.
 
Bedrijfskapitaal.
Er komt langzaam een kentering in het gedachtengoed van veranderingen. Organisaties beseffen steeds meer dat personeel geen kostenpost is, doch het bedrijfskapitaal. In plaats van alleen maar te bezuinigen op personeelskosten wordt er ook steeds meer geïnvesteerd in de medewerkers door middel van trainingen, opleidingen en begeleiding. Ook de tekorten op de arbeidsmarkt noopt werkgevers en managers tot ‘omdenken’. Het is moeilijk gekwalificeerd personeel te vinden en dat maakt dat bedrijven zich in allerlei bochten wringen om (aankomend) talent te paaien.
 
Deze manier van (om)denken heeft nog wel eens consequenties voor managers: zij komen in een spagaat terecht. Die spagaat wordt deels ook gecreëerd door de organisatie zelf: er moet meer aandacht voor de medewerkers en hun ontwikkeling komen en anderzijds moet er meer geld worden verdiend. Managers worden daardoor ongewild in de rol van koopman en dominee gedwongen, terwijl beide niet kunnen samengaan.
 
Geen koopman.
Managers zijn geen koopmannen. Een koopman koopt en verkoopt met als doel winst te maken en zet de markt naar zijn hand met als doel nog meer winst te maken. De belangen van de medewerkers zijn hierbij ondergeschikt aan het doel, sterker, de koopman is eerder geneigd om naar de pijpen van zijn opdrachtgever te dansen.  
 
Geen dominee.
De rol van dominee past evenmin bij de manager. Immers, de manager krijgt opdrachten van boven en moet deze door vertalen naar de werkvloer en hoeverre is de manager congruent aan de boodschap die hij moet door vertalen en de waarden waar hij voor staat? De boodschap die hij van hij opdrachtgevers krijgt is niet altijd een leuke en heeft ook vaak consequenties voor de medewerkers. Hoe transparant en realistisch ben je dan als manager in het doorgeven van die boodschap?
 
Advocaat?
De echte koopmannen zijn de medewerkers in de onderneming. De taak van de managers is het bevorderen van goed koopmanschap van die medewerkers. Dat doen zij bijvoorbeeld door middel van inspireren, enthousiasmeren en faciliteren. Daarnaast is de manager ook geen dominee: aan het verkondigen van de eigen waarheid en het eigen geloof is geen behoefte, wel aan het verdedigen van de waarden van de onderneming.
Als de manager noch dominee noch koopman kan zijn, welke rol heeft hij dan? Kan de manager optreden als een soort ‘advocaat’, die de grenzen van de afspraken bewaakt en die optreedt als pleitbezorger van de medewerkers? En daarnaast de missie uitdraagt van de organisatie en zijn medewerkers meeneemt in het proces? Kortom, kan hij een pleitbezorger zijn in woord en daad en samen met de anderen aan een betere samenwerking werken?
 
Duidelijkheid.
Voor organisaties en diens bestuurders is het daarom belangrijk dat zij ook de rol van de manager goed definiëren en vervolgens faciliteren. Als voor de managers duidelijk is wat er van hen wordt verwacht, schept dit meer duidelijkheid naar de medewerkers toe. De keuze tussen koopman en dominee is geen gemakkelijke keuze: aan de ene kant het opgeheven vingertje van de dominee, aan de andere kant de koopman. Maar gaat het nog wel hand in hand? Wie wint er als er een conflict ontstaat tussen handel en geweten?


Bestel nu het boek 'Van verandering naar Dynamiek'. Ruim 120 pagina's inspiratie en tips, samengevat in 24 hoofdstukken, opgedeeld in drie thema's voor slechts € 10,00 inclusief verzendkosten. Met cartoons van De Lijnmanager. Bestellen kan via www.bol.com of stuur een e-mail naar info@verstanderen.nu. 
 

Foto: Erwin Damhuis